Z ogromną radością informujemy, że nakładem wydawnictwa ARS SONORA, właśnie ukazała się nasza najnowsza płyta „Verbum Incarnatum. Tajemnica Słowa Wcielonego w śpiewie gregoriańskim i ambrozjańskim z improwizacjami saksofonowymi. Św. Janowi Pawłowi II w hołdzie„. W jej nagraniu wzięli udział następujący artyści:
Paweł Gusnar – saksofon sopranowy,
Anna Mitura – cantore,
Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti w składzie: Emilia Dudkiewicz, Teresa Gręziak, Anna Krzysztofik, Maria Muszyńska, Izabela Piotrowska, Ewelina Podrażka, Diana Sobolewska, Małgorzata Sołtyk,
Michał Sławecki – magister chori, cantore,
Emilia Dudkiewicz – koncepcja programu, komentarze, lektor.
Nagranie zrealizowano w Kościele św. Dominika w Warszawie (OO. Dominikanie).
Płytę można nabyć w sklepie internetowym: http://www.dobreplyty.pl
Wydawnictwo ma następujących patronów:
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
Stowarzyszenie Clamaverunt Iusti
Yamaha
D’Addario Woodwinds
Presto
Centrum Kultury Dobre Miejsce
Radio Warszawa
Portal Płock
Polskie Centrum Informacji Muzycznej
Fundacja Carpe Diem
Pod patronatem honorowym Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych
Nagranie zrealizowano w ramach dotacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Na płycie znajdują się następujące utwory:
PROLOG
1. H. Veni Redemptor gentium
2. Initium sancti Evangelii secundum Ioannem
3. Komentarz-modlitwa
4. Improwizacja saksofonowa
VERBUM INCARNATUM
5. In. Hodie scietis
6. In. Dominus dixit ad me
7. Improwizacja saksofonowa
8. Komentarz-modlitwa
VERBUM REVELATUM
9. Gloria more ambrosiano
10. Ant. Hodie Christus natus est
11. Co. Revelabitur gloria Domini
12. Improwizacja nt. of. Laetentur caeli
13. Komentarz-modlitwa
VERBUM GLORIATUR ET PRAEDICATUR
14. Alleluia cum. V. Dies sanctificatus illuxit nobis
15. Co. Narrabo omnia mirabilia tua
16. Of. Sperent in te
17. Improwizacja saksofonowa | Saxophone improvisation | Improvvisazione al sassofono
18. Komentarz-modlitwa | Comment-prayer | Commento-preghiera
MATER VERBI Matka Słowa
19. Resp. Gaude Maria Virgo cum Pr. Inviolata
20. Of. Recordare Virgo Mater
21. Improwizacja nt. gr. Benedicta et venerabilis Virgo Maria
CONCLUSIO
22. Modlitwa
23. Improwizacja saksofonowa
24. Of. Iubilate Deo
Ze wstępu prof. Nino Albarosy:
"Gregoriańska część niniejszej płyty zrealizowanej przez magister chori Michała Sławeckiego razem z Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti jest dla Polski nowością z wielu powodów. Przede wszystkim z powodu coraz bardziej ugruntowywanej w dzisiejszym świecie gregoriańskim optyki rytmicznej, zwanej „semiologiczną”, która jako cel obrała signification musicale de la notation (muzyczne znaczenie notacji). Już przy pobieżnym przejrzeniu partytur utworów rzuca się w oczy obecność antycznych neum z Sankt Gallen powyżej czterolinii – znaków, co trzeba tu podkreślić, prowadzących dyrygenta i kantorów do prawidłowej interpretacji utworów. Taki rodzaj interpretacji ukierunkowany jest na podkreślenie tekstu i jego ekspresji, wbrew powszechnej opinii, jakoby śpiew gregoriański miałby być równy. Wspomniano o optyce rytmicznej coraz częściej spotykanej w dzisiejszym świecie gregoriańskim. Niech to stwierdzenie nie wprowadza nas w błąd. Mowa tu o dzisiejszym świecie nie w sensie, w którym symbolizowałby on pewną ewolucję w stronę czegoś nowego, bez którego śpiew gregoriański nie byłby znany, ale w stronę nowego, które oczywiście za wyjątkiem czasu zmian, zakłada powrót do źródeł pierwotnego rytmu. Dzięki semiologii znaleziono klucz do odczytania i wykonania antycznych znaków neumatycznych. Inny aspekt, którego nie sposób nie docenić, wiąże się z próbą oddania melodii wyzwolonych od inkrustacji, które przyniósł upływający czas – krótko mówiąc, odrestaurowanych tak, jak się powinno restaurować dzieło sztuki. Ta ostatnia operacja nie jest owocem arbitralnych wyborów, ale wiąże się ściśle z badaniami w tym zakresie prowadzonymi od dłuższego czasu przez naukowców, głównie niemieckich (Luigi Agustoni †, Rupert Fischer †, Johannes Berchmans Göschl, Liobgid Koch, Heinrich Rumphorst). Badania polegają na analizie utworów w świetle ich obecności w najstarszych rękopisach i próbie powrotu, kiedy to konieczne i możliwe, do oryginalnego tekstu muzycznego."
Ze wstępu Emilii Dudkiewicz:
"Śpiew gregoriański, czyli monodyczny śpiew a cappella w języku łacińskim, zajmuje w tradycji Kościoła rzymskiego uprzywilejowane miejsce. Uważany jest za własny śpiew liturgii i pierwowzór muzyki kościelnej – zarówno ze względu na fundamentalne założenia (liturgiczna modlitwa, służba Słowu), jak i ze względu na charakter melodii determinowany przez uwarunkowania modalne. Według Alberto Turco „melodia gregoriańska jest owocem sztuki kompozytorskiej, wykreowanej przez sylaby i słowa tekstu łacińskiego, dojrzewającej w doświadczeniu mistycznym codziennego wykonawstwa. Mówi ona językiem, który siłę swojej ekspresji czerpie z wiecznego Słowa i jest w stanie komunikować się z każdym człowiekiem przygotowanym kulturalnie i duchowo”.
W pozornie prostym sposobie notacji śpiewu gregoriańskiego zawarta została wysublimowana świadomość teologiczno-artystyczna średniowiecznych kompozytorów liturgicznej muzyki. Fundamentem, początkiem i końcem melodii jest słowo. Ponieważ – jak pisze Turco – „melodia stanowi ciało dźwiękowe, w środku którego słowo się wciela; ciało rezonujące, przez które dźwięczy słowo”, jedynym możliwym sposobem pozwalającym na oddanie sensu i charakteru słowa jest uwolnienie melodii z ograniczeń rytmicznych. Wyeksponowanie słów-kluczy, czyli odczytanie ich jako teologicznych miejsc w kontekście całych zdań, prowadzi odbiorcę/interpretatora gregoriańskich kompozycji do wyartykułowania teologicznych myśli i przekroczenia poziomu wyłącznie artystycznego wykonawstwa. Neumy przewodzą w procesie kontemplacji słowa, kreśląc momenty napięcia i odprężenia, akcentując konkretne przesłanie i prowadząc do tego, co znajduje się poza muzyką – do modlitwy serca kształtowanej przez proklamowane słowo.
Różnorodność teologicznych tematów śpiewu gregoriańskiego odzwierciedlona jest w programach proponowanych przez scholę Clamaverunt Iusti. Zespół, pozostając wierny zasadom interpretacyjnym śpiewu gregoriańskiego, nie boi się także muzycznych eksperymentów. U progu kanonizacji św. Jana Pawła II powstał program Verbum Incarnatum, w którym utwory pochodzące z gregoriańskiej i ambrozjańskiej tradycji najstarszego śpiewu Kościoła zostały zaimplementowane w niezmienionej postaci i zestawione z partią saksofonu sopranowego (głównie improwizacjami), realizowaną przez Pawła Gusnara. Treść programu koncentruje się wokół Tajemnicy Wcielenia. Tożsame dla repertuaru romano-frankońskiego ugruntowanie teologiczne widoczne jest już na poziomie wyboru i uporządkowania kompozycji gregoriańskich, stanowiących jego fundamentalną i formotwórczą warstwę. Program składa się z Prologu, czterech bloków: Słowo Wcielone – Słowo objawione – Słowo uwielbione i głoszone – Matka Słowa oraz z Konkluzji. Kolejne części połączone są komentarzami i modlitwami nawiązującymi do myśli św. Jana Pawła II, któremu program złożony jest w hołdzie.
Prolog rozpoczyna się hymnem tęsknoty: Przyjdź Odkupicielu narodów. Powszechność oczekiwania podkreślona została rozdysponowaniem poszczególnych zwrotek między scholę i saksofon w technice alternatim. Odpowiedzią na to wołanie jest początek Janowej ewangelii z fundamentalnym zdaniem: Słowo stało się Ciałem i zamieszkało między nami; wszystkim, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi. Prawdę tę kontynuuje pierwszy z bloków, złożony z trzech introitów bożonarodzeniowych, których przesłanie głosi, że w konkretnym momencie dziejów nieskończony Bóg wszedł w ludzką skończoność i w Jezusie Chrystusie – Słowie Wcielonym – uczynił z niej znak swojej obecności w historii. Słowo objawione przynosi zbawienie wszelkiemu stworzeniu (co akcentują śpiewy drugiego bloku) i odpowiada na wszystkie pytania i wątpliwości, wyjaśniając sens ludzkiej egzystencji i zapraszając do relacji miłości. Konsekwencją poznania i przyjęcia tego zaproszenia jest uwielbienie, które przynagla do niesienia światu dobrej nowiny. Trzeci blok kończy śpiew ufności (of. Sperent in Te). Wzorem zaufania i przyjęcia Słowa jest Maryja, która, pozostając wierna słowom Gabriela, wyprasza Kościołowi Boże miłosierdzie. Program kończy psalm zachęcający do uwielbienia i głoszenia wielkich dzieł Boga (of. Iubilate Deo).
Saksofonowe improwizacje stanowią pewnego rodzaju rozważanie wyśpiewanych treści i odpowiedź na nie, na podobieństwo monastycznej tradycji ruminatio – medytacji opierającej się na „przeżuwaniu” usłyszanego słowa. W ten sposób dokonuje się zanurzenie powszedniości (sfery profanum) w wieczności, przetransponowanie codziennego doświadczenia na język sacrum, próba „mówienia” językiem Boga za pomocą podarowanych przez Niego możliwości. Wyzwaniem dla saksofonisty jest nie tylko konieczność grania w specyficznych skalach (we fragmentach alternatim) oraz opierania improwizacji na charakterystycznych formułach konkretnych utworów, lecz także upodabnianie się do właściwego chorałowi sposobu operowania czasem i dźwiękiem (zbliżanie się do stylu semiologicznego), by w pełni włączyć się w tę modlitwę wieków. Wymaga to od instrumentalisty ogromnej muzykalności i erudycji. Wybór saksofonu za partnera scholi gregoriańskiej nawiązuje również do myśli, jaka towarzyszyła konstruktorowi tego instrumentu – choć obecnie kojarzony głównie z muzyką rozrywkową, powstał jako instrument klasyczny, potrafiący jak mało który wspomagać głosy chóralne.
Nino Albarosa przestrzega, że „w chorale gregoriańskim, który jest muzyką liturgiczną, nie można pozwolić sobie na interpretację, która sprzeciwia się funkcji chorału”. Dlatego też warstwa instrumentalna Verbum Incarnatum organicznie koreluje z estetyką średniowiecznego wzorca, utrzymując specyficzny dla niego rodzaj emocjonalnego i duchowego ukierunkowania. Program proponuje zestawienie odrębności, które poprzez charakter wypowiedzi i przesłania stają się jednością. Celem jest świadome połączenie obu stylistyk, z twórczym wykorzystaniem drzemiącego w nich potencjału, aby uzyskać muzyczno-teologiczną opowieść zakorzenioną w najstarszej tradycji, a jednocześnie prowadzącą ku nowym muzycznym horyzontom.
Bóg wszedł w ludzką historię w pewnym momencie dziejów, aby dać jej nadzieję na wieczność. Tajemnica Wcielenia nie może pozostawić nas obojętnych; „jeśli jest prawdziwa – podpowiada Benedykt XVI – wszystko się zmienia. Jeśli jest prawdziwa, dotyczy także i mnie”. Poprzez Logos Incarnatus wieczność wkroczyła w ludzkie życie, a więc odtąd życie ludzkie powołane jest, by wraz z Chrystusem pokonywać drogę od czasu ku wieczności. Program Verbum Incarnatum zaprasza do wejścia w serce tej tajemnicy.
|