Untitled-1 copy

30 czerwca 2015 roku, nakładem firmy fonograficznej DUX, ukazała się płyta zatytułowana „Martyrum Polonorum Laudes” w wykonaniu Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti (Anna Mitura – solo w grad. Clamaverunt Iusti), Chóru Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Orkiestry „Nova et Vetera” (Muzycy Polskiej Orkiestry Radiowej) pod dyrekcją Michała Sławeckiego. Płytę CD można nabyć: http://www.dux.pl/wyszukiwanie_pelne/wyniki/podglad/?pid=827

Omówienie do płyty napisała Emilia Dudkiewicz. Poniżej cytujemy je w całości:
„Nie bali się ani umierać, ani cierpieć. Zwyciężył w nich Ten, kto w nich żył; tak iż tych, którzy żyli nie dla siebie, lecz dla Niego, nie interesowało umieranie. Chrystus darzył ich rozkoszami duchowymi, aby nie czuli bólów cielesnych i nie odstąpili, lecz przezwyciężyli próbę” – pisał św. Augustyn. Męczennicy wierni Chrystusowi bezgranicznie, nawet za cenę własnego życia, stanowią przykład najdoskonalszego naśladowania swojego Mistrza. Ściśle złączeni z męką i śmiercią Zbawiciela przypominają, że Jego krzyż obejmuje cały świat i wszystkie czasy.

W życiu męczenników urzeczywistnia się doświadczenie szczególnej bliskości z Bogiem, do której powołany jest każdy człowiek. Bliskość ta opiera się na pewności bycia wysłuchanym oraz na wierze i ufności w Boską wszechmoc, wszechwiedzę, miłość i zbawcze działanie. W odniesieniu do hebrajskich pojęć, „wierzyć” oznacza okazywać niezachwiane zaufanie Bożemu słowu w każdym momencie życia, czasami wbrew zewnętrznemu biegowi wydarzeń; „ufać” to czuć się bezpiecznym dzięki zawierzeniu Bożemu słowu, które w przeciwieństwie do innych, zwodniczych obietnic, daje gwarancję spełnienia; „czekać” to upatrywać w słowie Bożym źródło i zapewnienie przyszłości. Postawę tę w pełni odzwierciedlają dwie kompozycje gregoriańskie: responsorium-graduale Clamaverunt iusti, które poprzez treść i formę (śpiew po czytaniu) stanowi odpowiedź na słowo Boże oraz hymn Urbs Ierusalem beata przywołujący wizję apokaliptycznego miasta wiecznego królowania Boga, gdzie wiara i nadzieja znajdą wypełnienie.

Pierwszą w męstwie i męczeństwie jest Królowa Męczenników – Maryja. Ona w szczególny sposób wiąże miłość Boga z człowiekiem spragnionym tej miłości. Z jednej strony reprezentuje stworzenie, które podlega grzechowi (choć sama została zachowana od grzechu), z drugiej zaś jest Nową Ewą – Niewiastą ostatecznie pokonującą szatana; jako pierwsza doświadcza łaski i mocy krzyża. Przewodzi na drogach wiary i jest z nami w godzinę śmierci. Najstarsza polska pieśń – Bogurodzica, wpisująca się w nurt tradycji monodii chrześcijańskiej, funkcjonowała jako modlitwa tych, którzy gotowi są oddać życie za wiarę i Ojczyznę.

Rodzimą twórczość średniowieczną reprezentują także utwory poświęcone patronowi Polski- św. Stanisławowi biskupowi i męczennikowi: Ortus de Polonia (druga antyfona I nieszporów) oraz hymn Gaude Mater Polonia z oficjum rymowanego Dies adest celebris. Jest to pierwsze polskie oficjum podpisane imieniem twórcy – dominikanina Wincentego z Kielczy. Zarówno antyfona, jak i hymn zyskały tak dużą popularność, że od wieków, również współcześnie, są źródłem inspiracji dla autorów polifonicznych opracowań.

Polifoniczne kompozycje znajdujące się na niniejszej płycie nawiązują do postaci trzech wielkich Polaków: św. Andrzeja Boboli (1531-1657), św. Maksymiliana Marii Kolbego (1894-1941) oraz bł. Jerzego Popiełuszki (1947-1984). Choć męczennicy ci żyli w odmiennych uwarunkowaniach historyczno-społecznych, nazywani są patronami trudnych czasów i Bożymi szaleńcami w walce o wolność i rozszerzanie chwały Bożej. Żarliwi w trosce o zbawienie, obejmowali posługą przede wszystkim najsłabszych i najuboższych: Bobola – misjonarz zaniedbanych wsi i „łowca dusz” prawosławnych, Kolbe – gorliwy rycerz Niepokalanej, ewangelizujący za pomocą prasy i radia najbardziej odległe zakątki ziemi, Popiełuszko – bezkompromisowy duszpasterz świata pracy i obrońca wolności. Byli to niestrudzeni kapłani proponujący apostolstwo wykraczające poza utarte schematy, gorący patrioci (Bobola także jest patronem Polski) i wybitni kaznodzieje. Ich ciała zostały potraktowane nieludzko przez oprawców – zmasakrowane (Bobola, Popiełuszko) lub spalone (Kolbe), ale „wszyscy oni świadczą o prymacie sumienia i o jego niezniszczalnej godności, o prymacie ducha nad ciałem, o prymacie wieczności nad doczesnością” (Jan Paweł II). Również współcześnie dotykają ludzkich sumień oraz inspirują do  wielkich czynów.

Mimo zindywidualizowanego języka muzycznej wypowiedzi, prezentowane kompozycje wyrastają z tradycji muzyki sakralnej. Świadczy o tym m.in. ich język harmoniczny, sposób kształtowania rysunku melicznego, prymat słowa i nastrój wyrazowo-brzmieniowy. Wszystkie cechuje silna integracja motywiczna, czytelny zamysł konstrukcyjny oraz ścisła korespondencja czynników symboliczno-kolorystycznych z formalno-intelektualnym porządkiem kształtowania dźwiękowej narracji. Każdy utwór nacechowany jest osobistym przeżyciem, choć łączy się również z właściwymi dla danej postaci obchodami rocznicowymi.

Andrzej Dutkiewicz (ur. 1942) skomponował utwór ku czci swojego patrona (Hymnus in honorem Sancti Andreae per coro misto a cappella) w 1998 roku z okazji obchodów 60. rocznicy kanonizacji św. Andrzeja Boboli i sprowadzenia jego relikwii z Rzymu do Warszawy. Prawykonanie dokonane przez Chopin Vocal Consort pod dyrekcją Ryszarda Zimaka odbyło się w sanktuarium oo. Jezuitów przy ul. Rakowieckiej, gdzie znajduje się ciało świętego męczennika.

Hymnus to jedno z nielicznych dzieł chóralnych w dorobku kompozytora. Odznacza się symetryczną budową oraz quasi-instrumentalnym potraktowaniem chóru, z zachowaniem przejrzystości tekstu. Barwa staje się nośnikiem emocji i kreatorem ekspresyjnego zaangażowania. Momenty największego nasycenia emocjonalnego osiągane są poprzez kumulację dynamiczno-rejestrowych układów o największym potencjale siły i wolumenu brzmienia.

Uroczyste obchody 25. rocznicy kanonizacji św. Maksymiliana Marii Kolbego, stały się impulsem dla Michała Sławeckiego (ur. 1982) do muzycznego opracowania ostatniego listu świętego do Matki (Meine liebe Mutter), datowanego na 15 czerwca 1941 roku, przechowywanego w archiwum niepokalanowskiego klasztoru o. franciskzkanów. Prawykonanie miało miejsce w tamtejszej bazylice 20 października 2007 roku (Chór UKSW pod dyr. ks. Kazimierza Szymonika).

Kompozytor posłużył się polskim tłumaczeniem listu. Z oryginalnego, niemieckiego tekstu (determinowanego przez rygory oświęcimskiego obozu), pozostawił jedynie inwokację „meine liebe Mutter”, proklamowaną przez pary głosów żeńskich i męskich,  czyniąc ją motywem inicjującym i kształtującym materię dźwiękową utworu. Dialog ten zdaje się symbolizować rozmowę syna z matką oraz wewnętrzne zmagania Kolbego zakończone pokorną akceptacją przeżywanego cierpienia (kontrasty dynamiczno-fakturalne, dolcissimo przeplatane doloroso). Gotowość do oddania życia za drugiego (kumulacja napięcia na słowach „nie wiem przez ile czasu tutaj się zatrzymam” –maestoso, deciso) wynika z przekonania, że „miłość Pana Boga jest obecna zawsze i wszędzie” (symboliczne nakładanie się głosów żeńskich i męskich). Zagęszczanie i rozrzedzanie faktury na przestrzeni poszczególnych odcinków, nasycenie tekstu mikrowydarzeniami muzycznymi o potężnej sile ekspresji prowadzi do angażującego emocjonalnie połączenia wysublimowanej wyobraźni muzycznej z dyscypliną przejawiającą się w czytelnym zamyśle konstrukcyjnym narracji. Sławecki, implikując konkretny model skalowy, równorzędnie traktuje wszystkie dźwięki; poprzez stabilizację i centralizację wybranych zakresów współbrzmień, tworzy charakterystyczny klimat brzmieniowy.

Missa in memoriam Beati Gregorii Popiełuszko na chór mieszany i małą orkiestrę symfoniczną skomponowana przez Łukasza Urbaniaka (ur. 1980), powstała z zamiarem upamiętnienia 30. rocznicy śmierci bł. ks. Jerzego. Kompozytor opracował części ordinarium missaeKyrieGloriaSanctus i Agnus Dei. Prawykonanie miało miejsce podczas inauguracji liturgicznej 23. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w Częstochowie 2 maja 2013 roku (Chór UKSW oraz orkiestra „Nova et vetera” pod dyr. Michała Sławeckiego).

Utwór wyróżnia silna integracja motywiczna poszczególnych części (praca tematyczna, korespondencja rytmiczno-melodycznych zwrotów) oraz podniosły, uroczysty nastrój, wspomagany potęgą i wyrazistością faktury orkiestrowej. Urbaniak w nowatorski sposób wykorzystuje połączenie współczesnego języka muzycznego z głębokim osadzeniem w tradycji, m.in. poprzez operowanie neomodalnymi strukturami harmonicznymi, nadającymi kompozycji specyficzny koloryt. Intensyfikuje go poprzez uwypuklenie instrumentów dętych, szczególnie drewnianych: fagotu (np. ostinatowa partia eksponująca strukturę harmoniczną w części Kyrie), fletu i oboju. Rozmach i dramaturgia partii instrumentalnej w naturalny sposób korespondują z miękkim, podporządkowanym tekstowi prowadzeniem głosów wokalnych.

Kompozycje Dutkiewicza, Sławeckiego i Urbaniaka wyraźnie przynależą do obszaru współczesnej muzyki sakralnej. Czerpiąc z wielowiekowej tradycji muzyki religijnej eksplorują nowe przestrzenie, zapraszając słuchacza do refleksji i modlitwy.”

Na płycie znajdują się następujące utwory:
Resp.-Grad. Clamaverunt Iusti
H. Gaude Mater Polonia
Ant. Ortus de Polonia
H. Urbs Ierusalem beata
Kyrie Cunctipotens
Ant. ad Magn. Scriptum est enim
Bogurodzica
Andrzej Dutkiewicz
Hymnus in honorem Sancti Andreae (1998) na chór mieszany a cappella / for mixed choir a cappella
Michał Sławecki
Ostatni list św. Maksymiliana Kolbe do matki (2007) na chór mieszany a cappella / for mixed choir a cappella
Łukasz Urbaniak
Missa in honorem beati Georgii Popiełuszko (2013) na chór mieszany i małą orkiestrę symfoniczną / for mixed choir and small symphony orchestra

 


Jubileusz X-lecia
O nas
CD Verbum Incarnatum
MALTA 2015
CD Sanctorum Polonorum Laudes
AREZZO 2011
Schola
Magister chori
Stowarzyszenie
Kontakt
Ad fontiumVerbum ResonansWatou 2018KoncertyStudium NiepokalanówRepertuarCzytelniaGaleriaInicjatywyLinki
e-mail: info@clamaveruntiusti.org